-
1 иген
сущ.1) хлеб, хлеба́ ( на корню) || хле́бныйбашаклы игеннәр — колосовы́е ( хлеба)
иген уңышы — урожа́й хлебо́в
иген уру — убира́ть (жать) хлеба́
сугылмаган иген — немо́лотый хлеб
иген камылыннан билгеле — (погов.) о хле́бе (об урожа́е) по стерне́ су́дят
2) хле́бное по́ле, ни́ваколхоз игеннәре — колхо́зные ни́вы; см. тж. басу
иген басуы (кыры) — хле́бное по́ле, ни́ва
иген уртасында — посреди́ хле́бного по́ля
3) посе́вы зерновы́хигеннәр тигез булып тишелеп чыктылар — посе́вы дру́жно взошли́
игеннәргә өстәмә ашлама кертү — дать (внести́) дополни́тельную подко́рмку посе́вам
•- иген келәте
- иген бае
- иген гөмбәсе
- иген игү
- иген коңгызы
- иген корымы
- иген көясе
- иген чүмәләсе••иген төбе — коне́ц, концо́вка рабо́т
-
2 кыр
I сущ.1) в разн. знач. по́ле || полево́йурманнар һәм кырлар — леса́ и поля́
иген кыры — хле́бное по́ле, ни́ва
сугыш кыры — по́ле би́твы
футбол кыры — футбо́льное по́ле
эшчәнлек кыры — по́ле де́ятельности
кыр юлы — полева́я доро́га
кыр эшләре — полевы́е рабо́ты
2) уст. ди́кая приро́да; ди́кое по́ле, степь; пу́стошьул үссә уйга карар, кыз үссә кырга карар — (посл.) сын вы́растет - бу́дет смотре́ть на доли́ны рек, дочь вы́растет - бу́дет смотре́ть в степь (т. е. все разъедутся-разойдутся)
3) вне, что вне поселе́ния || ди́кий, неприручённый, некульту́рный (в противопоставлении с приручёнными, культурными сородичами - о животных и растениях)кыр алмагачы (алмасы) — ди́кая я́блоня
кыр казы — ди́кий гусь
кыр суганы — ди́кий лук
4) мат. гранькубның алты кыры — шесть гра́ней ку́ба
•- кыр билчәне
- кыр җитене
- кыр зәгъфраны
- кыр казагы
- кыр кәҗәсе
- кыр күгәрчене
- кыр тавыгы
- кыр тараканы
- кыр чаганы
- кыр чыпчыгы
- кыр чәчәкләре
- кыр ышыклау
- кыр яраны II сущ.1) разг.; см. кырыйөстәл кырында — на краю́ стола́
юл кырларында — по бока́м доро́ги; обо́чь доро́ги
2) уст.; мат.; см. янөчпочмак кыры — сторона́ треуго́льника
3) разг.; в знач. послелога кырына к ( кому-чему)абыең кырына утыр — сади́сь во́зле ста́ршего бра́та
4) разг.; в знач. послелога кырында о́коло, во́зле ( кого-чего)5) разг.; в знач. послелога кырыннан во́зле, у, ми́мо ( кого-чего)IIIурман кырыннан — ми́мо ле́са
кыр талашу — ре́зко препира́ться; говори́ть друг дру́гу ре́зкости; гру́бо ссо́риться
См. также в других словарях:
басу — I. и. Культуралы үсемлекләр үстерелә торган җир мәйданы, иген кыры. Иген кырының аерым бер иген үскән өлеше үлән басуы. БАСУ КАПКАСЫ – Авылдан кырга чыгу юлларында корылган капка, кыр капкасы. II. БАСУ – ф. 1. Аякка калкыну, вертикаль хәлгә килү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
янык — 1. Нәр. б. янганнан соң калган калдык шәм яныгы. Нәр. б. янган урыны 2. Урмандагы янган кишәрлек, урын. Урманны яндырып эшкәртелгән иген кыры, ышна … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кыр — I. 1. Урмансыз тигезлек, зур тигез ачык мәйдан. Хайваннар һәм кошлар тур. : кулга ияләштерелмәгән, йортныкы булмаган; кыргый кыр үрдәге, кыр казы 2. Иген игү өчен эшкәртелә торган җир мәйданы; басу. с. Авыл хуҗ. культуралары үстерү белән… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
